گیربکس

گیربکس چرخ محرک و قلب کارخانجات و صنایع بزرگ و کوچک هستند. انتخاب مدل مناسب گیربکس و توجه به کیفیت آن نقش موثری در افزایش راندمان هر مجموعه دارد. گیربکس یا جعبه‌دنده یک قطعه مکانیکی است که در سیستم انتقال قدرت خودروها و ماشین‌آلات استفاده می‌شود. وظیفه اصلی گیربکس انتقال نیرو از موتور به چرخ‌ها و تنظیم سرعت و گشتاور خروجی است. گیربکس‌ها از مجموعه‌ای از چرخ‌دنده‌ها، شفت‌ها و یاتاقان‌ها تشکیل شده‌اند که با تغییر نسبت دنده‌ها، سرعت و قدرت خروجی را تنظیم می‌کنند. برای مشاوره و خرید گیربکس صنعتی با کارشناسان دلکو صنعت تماس بگیرید.

گیربکس‌ چیست؟

امروزه با پیشرفت روز افزون علم و رشد صنایع گوناگون، کارخانجات و کارگاه ها به سمت صنعتی شدن و مکانیزه شدن پیش رفته‌اند. نیاز روز افزون بشر به تولید محصولات بیشتر و باکیفیت تر و رقابت صنعتی بین کارخانه‌ها و شرکت های بزرگ دنیا جهت جذب مشتری، توجه به ساخت دستگاه‌های پیشرفته صنعتی جهت تامین نیروی محرکه لازم را دو چندان کرده است. یکی از این دستگاه‌هایی که در چند دهه اخیر توسعه و پیشرفت بسیاری داشته است و توسط شرکت دلکو صنعت نیز عرضه می شود، گیربکس می باشد. به جز گیربکس سایکلو و گیربکس دور متغیر سایر گیربکس ها از چرخدنده های درگیر با یکدیگر تشکیل می شوند. هر جفت چرخدنده با کاهش دور، باعث افزایش گشتاور می شود. هر مرحله کاهش دور در گیربکس ها را یک طبقه یا استیج می گویند. تعداد طبقات هر گیربکس با توجه به دور خروجی و میزان گشتاوری که منتقل می کند می تواند از یک طبقه تا چهار طبقه باشد. برای دور های پایین تر معمولا گیربکس ها را به صورت ترکیبی با یکدیگر استفاده می کنند. گیربکس‌های صنعتی در واقع چرخ محرک کارخانه ها و کارگاه ها می باشند و بسته به کاربردشان انواع مختلفی دارند،به طور مثال: گیربکس هلیکال یا شافت مستقیم، گیربکس حلزونی یا مکعبی، گیربکس خورشیدی، گیربکس کرانویل پینیون یا شافت بغل، گیربکس آویز یا شافت موازی، گیربکس سایکلو، گیربکس دور متغیر و گیربکس صنعتی. در زیر هر مدل گیربکس به اختصار توضیح داده شده است.

گیربکس هلیکال یا شافت مستقیم

پرمصرف ترین و پر کاربرد ترین مدل گیربکس در صنعت، گیربکس‌ شافت مستقیم یا هلیکال Helical Gearbox هستند. ورودی و خروجی این گیربکس ها در یک راستا و هم جهت است. مکانیزم این گیربکس به این صورت است که هر زوج چرخ دنده هلیکال با یکدیگر درگیر هستند و ضمن کاهش دور و افزایش گشتاور، آن را به زوج دنده بعدی منتقل می کند. خاصیت اریب بودن یا هلیکس بودن دندانه های چرخ‌دنده های هلیکال باعث می شود که تماس دندانه‌ها با یکدیگر به صورت نرم و تدریجی باشد در نتیجه باعث کاهش صدا و عدم آسیب به دندانه ها می‌شود. گیربکس هلیکال شفت مستقیم اغلب برای توان های پایین تا متوسط استفاده می شود. گیربکس شافت مستقیم فلنجدار برای نصب به صورت عمودی و بر روی همزن ها مناسب است.

گیربکس کرانویل پینیون یا شافت بغل

یکی دیگر از انواع گیربکس که توسط شرکت دلکو صنعت وارد بازار صنعت می‌شود، گیربکس هلیکال بول Helical Bevel Gearbox یا کرانویل پینیون Crown Wheel Pinion Gearbox است که جزو انواع گیربکس های پر قدرت می‌باشد که قابلیت انتقال گشتاورهای بالا را دارد. ورودی و خروجی گیربکس کرانویل پینیون با یکدیگر زاویه 90 درجه دارند (بر همدیگر عمود هستند) به همین دلیل با عنوان گیربکس 90 درجه یا گیربکس شافت بغل هم شناخته می‌شوند. خروجی این گیربکس ها می‌تواند به صورت هالو (بدون شفت) و یا شافت دار باشد. همچنین امکان افزودن فلنج به خروجی نیز امکان پذیر است. بدلیل مکانیزم چرخ دنده مخروطی به کار رفته در این گیربکس ها، قابلیت دفع و دمپ ارتعاشات کوچک ایجاد شده در گیربکس را دارد و کاربرد آن در مکان های مرتعش نیز می باشد.

گیربکس حلزونی یا مکعبی

گیربکس حلزونی یا گیربکس مکعبی دلکو صنعت ‌(Worm Gearbox) از انواع گیربکس های نود درجه می باشد این گیربکس ها معمولا برای توان ها ورودی پایین و در نتیجه گشتاور خروجی به نسبت پایین استفاده می شود. مکانیزم این گیربکس ها به این صورت است که یک چرخدنده مارپیچ از جنس فولاد با یک چرخ دنده برنجی و یا از جنس فسفر برنز درگیر می باشد. چرخ دنده برنجی مصرفی بوده و بعد از مدتی باید تعویض گردد. این نوع گیربکس ها به دلیل ارزان بودن و خاصیت برگشت ناپذیری بسیار پرمصرف می باشند. خروجی گیربکس مکعبی می تواند به صورت هالو و یا شافت دار باشد. با توجه به مکانیزم درگیری چرخ‌دنده های گیربکس حلزونی و اصطکاک بالای ایجاد شده بین آنها، این گیربکس ها معمولا پایین ترین بازده انرژی را دارا می باشند. بازده انرژی خروجی گیربکس های حلزونی بین 60 تا 70 درصد می باشد.

گیربکس خورشیدی

گیربکس‌ خورشیدی Planetary Gearbox از جمله گیربکس هایی می باشند که با توجه به حجم کم و کوچک بودن، گشتاور بسیار بالایی را منتقل می کنند. مکانیزم این گیربکس ها به این صورت است که یک چرخدنده مرکزی که دنده خورشیدی نامیده می شود با سه چرخ‌دنده در اطراف خود که دنده پینیون یا دنده سیاره ای نامیده می‌شود در ارتباط است و کل مجموعه درون یک رینگ قرار می گیرد که از داخل دارای دندانه است. به دلیل اینکه در هر طبقه گیربکس خورشیدی همزمان حداقل چهار چرخ دنده با یکدیگر در ارتباط هستند در نتیجه فشار کمتری به هر قطعه وارد می شود و توانایی انتقال گشتاور بالاتری را دارند. با توجه به کامپکت بودن و فضای محدود درون این گیربکس‌ها، روغن ‌کاری و روان کاری مناسب و عدم کاهش میزان روغن درون گیربکس از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.

گیربکس آویز یا شافت موازی

گیربکس آویز یا شافت موازی Parallel Shaft Gearbox به دلیل دارا بودن محورهای موازی قابلیت انتقال گشتاورهای بالا را دارد. ورودی و خروجی این گیربکس ها با یکدیگر هم جهت ولی در راستای مختلف می باشند. چرخ دنده ها از نوع هلیکال بوده و برای انتقال گشتاورهای بالا بسیار مناسب هستند. خروجی گیربکس آویز می‌تواند به صورت هالو و یا شافت دار باشد. از گیربکس شافت موازی اغلب در جرثقیل های سقفی و یا بالابرها استفاده می‌شود. درون این گیربکس ها به نسبت سایر گیربکس های صنعتی فضای بیشتری وجود دارد در نتیجه حجم بالاتری از روغن استفاده شده در نتیجه باعث روان‌کاری مناسب چرخدنده ها، عدم افزایش دمای گیربکس و بازده بالا می شود.

گیربکس سایکلو

گیربکس سیکلوئیدی یا سایکلو Cyclo Gearbox یکی از انواع گیربکس های صنعتی است که توسط شرکت دلکو صنعت روانه بازار می‌شود و به نسبت حجم و ابعادشان در مقایسه با سایر گیربکس‌ها، به عنوان قوی ترین گیربکس موجود در دنیا شناخته می شوند. این گیربکس ها دارای پایین ترین میزان لقی Back Lash می باشند. ظاهر این گیربکس ها بسیار شبیه به گیربکس‌های خورشیدی است با این تفاوت که در مکانیزم آن از چرخ دنده استفاده نشده و حرکت از طریق یک بیرینگ با چرخش خارج از محور منتقل می شود. به دلیل درگیری همزمان بیش از 50 قطعه در این گیربکس‌ها، قابلیت اطمینان بالا بوده و خرابی آن ها بسیار پایین می باشد. عمده دلیل خرابی این گیربکس ها از بین رفتن یاتاقان مرکزی است. از این گیربکس‌ها می توان به جای گیربکس های شافت مستقیم و یا خورشیدی استفاده کرد.

گیربکس دور متغیر

معمولا از این گیربکس به عنوان واسطه بین الکتروموتور و گیربکس اصلی استفاده می شود. گیربکس دور متغیر یا واریاتور Variator بدون استفاده از چرخ دنده و بر اساس مکانیزم تسمه پولی و اصطکاک دور را کاهش می دهد. کاهش دور به صورت دستی و با استفاده از پیچی که بر روی گیربکس قرار دارد صورت می‌گیرد. معمولا نسبت پایین ترین کاهش دور به بالاترین کاهش دور در این گیربکسها 1:5 است. با استفاده از این گیربکس دور متغیر می توان در خروجی گیربکس اصلی بدون استفاده از اینورتر دورهای مختلف را بدست آورد.

گیربکس صنعتی

گیربکس‌های صنعتی Industrial Gearbox با توجه به ابعاد بزرگی که دارند پر قدرت ترین نوع گیربکس ها هستند و بیشترین گشتاور را در خروجی خود منتقل می کنند. این گیربکس‌ها به دو صورت گیربکس شافت موازی یا Z و گیربکس نود درجه یا مخروطی تولید می‌شوند. گیربکس صنعتی با توجه به نسبت تبدیل آن می تواند به صورت دو محور و یا چند محور باشد. این گیربکس ها می ‌توانند یک و یا دو ورودی و خروجی داشته باشند. ورودی و خروجی می تواند به صورت هالو و یا شافت دار باشد. شرکت دلکو صنعت با داشتن کادری متخصص و کارشناسانی مجرب آماده پاسخگویی و ارائه مشاوره به شما عزیزان در زمینه انتخاب و خرید گیربکس صنعتی می باشد.

نحوه کارکرد گیربکس

گیرکس توان و دور را در ورودی خود از یک محرک که می تواند الکتروموتور یا هیدروموتور باشد می گیرد و با کاهش دور و افزایش گشتاور باعث به کار انداختن سیستم می شود. هر چه توان ورودی بیشتر و دور خروجی گیربکس کمتر باشد، گشتاور منتقل شده بیشتر می شود. کاهش دور در گیربکس ها از طریق هر جفت چرخدنده درگیر با یکدیگر ایجاد می شود. گشتاور و دور از چرخدنده کوچکتر به چرخدنده بزرگتر منتقل می شود و با کاهش دور، گشتاور افزایش می یابد. نسبت تبدیل گیربکس نشاه دهنده میزان کاهش دور می باشد. هر چه نسبت تبدیل گیربکس بالاتر باشد، دور خروجی آن کمتر و گشتاور آن افزایش می باشد. قطر شافت خروجی گیربکس نسبت مستقیم با قدرت آن دارد. هر چه قطر شافت خروجی گیربکس بزرگتر باشد، توانایی انتقال گشتاور آن نیز بیشتر می شود. معمولا ورودی گیربکس با فلنج تعبیه می شود که به راحتی با الکتروموتور کوپل شود. در صورتیکه نحوه اتصال گیربکس با محرک از طریق کوپلینگ باشد، ورودی گیربکس به صورت شافت دار ساخته می شود. 

مزایا و کاربرد گیربکس

تقریبا در هر کارگاه یا کارخانه کوچک و بزرگ از گیربکس و الکتروگیربکس استفاده می شود. گیربکس ها می توانند با کاهش دور، گشتاور بالایی را منتقل کنند. معمولا تمامی مدل های گیربکس قابلیت نصب به صورت عمودی و افقی را دارند. تعمیر و نگهداری گسیربکس ها بسیار آسان است و این عامل باعث استفاده فراوان از آن ها می شود. در صورتیکه یک گیربکس به درستی انتخاب شود و همچنین بازدیدهای دوره ای و سرویس گیربکس به درستی انجام شود و نحوه نصب آن  نیز درست و بدون لرزش باشد، گیربکس طول عمر بالایی دارد.

نحوه انتخاب گیربکس

گیربکس ها با توجه به نحوه نصب، نسبت تبدیل، توان ورودی و کاربرد مورد نظر انتخاب می شوند. معمولا برای توان های پایین از گیربکس حلزونی استفاده می شود. گیربکس های حلزونی به دلیل خاصیت برگشت ناپذیری خود، برای کار در انواع کانوایرهای شیب دار مناسب هستند. اگر برای محل نصب گیربکس محدودیت فضا وجود داشته باشد از انواع گیربکس سایکلو و خورشیدی می توان بهره برد. گیربکس شافت مستقیم به دلیل قیمت مناسب و انتقال گشتاور مطلوب یکی از پرکاربردترین انواع گیربکس است. گیربکس کرانویل قابلیت تحمل گشتاور بالا و ازبین بردن لرزش های موجود در سیستم را دارد و برای مکان هایی که میزان کمی ارتعاش وجود دارد مناسب هستند.